Mümine Hatun Türbesi, Nahçıvan şehrinin siluetine hakim olan İldeniz dönemine ait anıtsal mezar yapısıdır.
Geniş bir platform üzerinde yer alan türbe, Atabekizm’in kurucusu Şemseddin İldeniz’in eşi Mümine Hatun için 1186 yılında oğlu Kızıl-Arslan tarafından yaptırılmıştır. Türbenin mimarı Acemi Bin Ebubekir, türbe şeklindeki, içten silindirik, dıştan on köşeli yapıyı tamamı tuğladan inşa etmiştir. Başyapıt Nahçıvan mimarisinin incisi olarak kabul edilir.
Gazetecimiz Galina Polonskaya mezara ilişkin izlenimlerini şöyle paylaşıyor:
“Mümine Hatun’un şu anda 26 metre yüksekliğindeki türbesi aslında 9 metre daha yüksekti ve çadır şeklinde bir kubbeyle taçlandırılmıştı.”
Yerel siyasette etkili bir kadın olan Mümine Hatun, güçlü hükümdar olan kocası Şemseddin İldeniz’e bilgece tavsiyelerde bulunmasıyla tanınır. Ölümünden sonra inşa edilen mozolenin tamamlanması 11 yıl sürdü.
Tarihçi Fahreddin Safarli, Mümine Hatun hakkında şu bilgileri verdi:
“Mümine Hatun çok zeki ve tedbirli bir kadındı. Yeteneği nedeniyle devlet yönetimine katıldı. Ülke yönetiminde çok yüksek bir mevkiye sahipti. Bu nedenle onun adına böylesine görkemli bir anıt dikildi.”
Mezarın önemli yazıtlarından biri: “Bu dünyayı terk ediyoruz, geriye sadece rüzgar ve işlerimiz kalıyor.”